علی (ع) و بیت المال

در " استیعاب " ابن عبدالبر چنین آمده است که : علی (ع) آن گاه که موجودی بیت المال را  میان مسلمانان تقسیم می فرمود؛ دستور می داد جارویی می آوردند و آن جا را رفت و روب می کردند؛ و خود به امید اینکه این جایگاه در پیشگاه خداوند به سودش شهادت دهد، به نماز می ایستاد. روزی مالی را از اصفهان آورده بودند و امام آن را به هفت نفر بخش کرد. در آخر قرص نانی ماند که آن را نیز به هفت بخش کرد و هر پاره ای را بر سر یک قسمت نهاد.

در حلیه الاولیای ابو نعیم است که " ابن نباح" به خدمت امام درآمد و گفت: ای سرور مومنان، خزانه از درهم و دینارهایی که از خارج رسیده سرشار است. علی (ع) تکبیر گفت و فرمود: الله اکبر، مردم را فرا بخوانید. و چون همگان گرد آمدند همه آن دارایی ها را میان شان تقسیم کرد و چنین فرمود: ای سکه های زرد و سپید دیگری را فریب دهید.

اگر شبانگاه به خزانه دارایی می رسید؛ هر کس حاضر بود می فرمود که آن را تقسیم کنند و چون معروض می داشتند : که ای سرور الان شب است و تا صبح صبر فرمایید. امام می فرمود: چه کسی ضامن زنده ماندن ما تا فرداست؟

امام علی (ع) در عهد نامه اش به مالک اشتر می فرماید: مبادا نسبت به آنان بسان درنده ای باشی که خوردنشان را غنیمت دانی، که مردم دو دسته اند: یا با تو همنشین اند و یا همچون تو انسان اند. با آن ها چنان بخشش و گذشتی داشته باش که خوش داری همان گونه خداوند بر تو ببخشد و از تو درگذرد. و از بخشش پشیمان مشو و از کیفر شاد مباش.

در روایتی دیگر مداینی از قول فضیل بن جعد آمده است، که مهمترین جهتی که عرب را از پیرامون علی (ع) دور کرد، مسائل مالی بود. چه حضرت هیچ کس را در بخشش بر دیگری ترجیح نمی داد و با روسا و سران قبایل رفتاری همچون معاویه نداشت.

روش زمامداری امام علی (ع) در آن روزی که به خلافت رسیده ، همین بود و برای هیچ کس به حساب سابقه دینداری امتیاز قائل نبود و پیروزی از راه ستمگری را نمی خواست. اموال مسلمانان را در به دست آوردن و دوست پیدا کردن ها به کار نمی برد.

ابواسحاق همدانی آورده است که : دو زن، یکی عرب و یکی عجم ، به خدمت امام آمدند و درخواست بخشش داشتند. امام به هر دوی آن ها درهم و خوراک مساوی و برابر داد. زن عرب گفت: آخر من عربم و این خانم عجم. و امام علی (ع) فرمودند: به خدا قسم که من در دارایی مردم فضیلتی برای فرزند اسماعیل نسبت به فرزندان اسحاق نمی بینم.

آری تشخیص امام علی (ع) بر این بود که نظام صحیح جز بر پایه عدل اجتماعی استوار نمی گردد و تحقق چنین عدالتی جز با الغا فواصل طبقاتی و در راه سود مستضعفان و توده مردم کار کردن ممکن نیست. و امام خوب می دانست که چنین کاری چه زحمت هایی را برایش به بار می آورد و چه دشمنی هایی را برایش خواهد تراشید. و معاویه و امثال معاویه را نیرومند تر خواهد کرد. اما هیچ یک از این ها علی (ع) را از اندیشه خویش برنگرداند.

به هر حال گفتیم که امام علی (ع) برای اصلاح همه جانبه که فراگیر همه ادارات و سازمان های دولت بود سخت می کوشید تا عدالتی را که ضامن تامین حقوق انسان ها است محقق سازد. امام نسبت به فرمانداران و سازمان و تشکیلات آنان مراقبت شدید داشت؛ و برگزینش انسان های مناسب در تمام مراکز پای می فشرد و به یاری قاضیان می شتافت تا شرایط گوناگون، موجب انحراف قاضی از حق نشود. نسبت به کشاورزان و صنعتگران و فراهم کردن وسایل بهره مندی آنان نیز کوشا بود تا دولت از انجام وظایف و کارهای خویش برآید، و مردم نیز وسایل زندگی و معیشت را در اختیار داشته باشند.

این کوشش و اصرار، از همه سفارش ها و نامه هایی که به کارگزارانش می نوشند به خوبی پیداست.

امام در همچنان در نامه خود به مالک اشتر، مالک را در باره فقرا، ایتام، بیماران، و پیران و از کار افتاده ها سفارش می فرماید که از خزانه دولت به اندازه کفایت به آنان بپردازد. و فرمان های دیگری دارد که مترقی ترین دولت های عصر امروز ما نیز هنوز به آن نرسیده اند.....

منبع : (کتاب زندگی نامه امیر المومنین علی (ع)، مولف : هاشم الحسنی)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: